Platin

Platin elementi, doğada nadir bulunan ve atom numarası 78 olan değerli bir metaldir. Tarihi 3000 yıldan fazla bir süre önce Mısırlılar tarafından yapılan platin izleri taşıyan altın takılar ile başlamıştır. M.Ö. 100 yılında Güney Amerikalı yerli halklar, tören amaçlı metal burun halkaları ve diğer eşyaları yapmak için platini kullanmışlardır. 16. yüzyılda ise İspanyollar altın aramak amacıyla taradıkları topraklarda platine rastlamış, ancak eritilmesi ve işlenmesinin zorluğu nedeniyle platini kalitesiz bir metal olarak görüp pek dikkate almamışlardır.

1557 yılında İtalyan-Fransız bilim insanı Julius Caesar Scaliger, yeni bir metali analiz etmiş ve gümüş olmadığını fark etmiştir. Ancak bu keşif büyük yankı uyandırmamış ve platin yaklaşık iki yüzyıl boyunca unutulmuştur. 18. yüzyılın ortalarında İspanyol bilim insanı Antonio de Ulloa tarafından yeniden keşfedilen platin üzerinde Britanyalı Charles Wood bir dizi deney gerçekleştirmiştir. 1783 yılında François Chabaneau adlı Fransız kimyager, platini saflaştırmanın yolunu bulmuş; 1800 yılında ise William Hyde Wollaston ve Smithson Tennant, platin cevherini pratik miktarlarda işlemek için fizikokimyasal bir yöntem geliştirmiş ve platinin ticari kullanımı başlamıştır.

Adını İspanyolca'da "küçük gümüş" anlamına gelen "platina" kelimesinden alan platin, parlak, gümüşümsü beyaz renkte bir metaldir. Nispeten inaktif bir metal olup, havaya maruz kaldığında kararma veya paslanma yapmaz; korozyona ve yüksek sıcaklığa karşı oldukça dirençlidir. Platin elementinin birincil kaynağı, temel magmatik kayaçlarda bulunan metal cevherleridir ve genellikle platin-iridyum alaşımı şeklinde bulunur.

Platin, kimya endüstrisinde nitrik asit, sülfürik asit, gübre ve patlayıcı üretiminde katalizör olarak yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Değerli bir metal olarak mücevher yapımında da sıkça tercih edilmektedir. Ayrıca platin, yakıt hücreli motorların elektrotlarının gerekli bir bileşeni olup, gözenekli elektrotlar üzerinde birikerek hidrojenin elektron salmasını ve H2 iyonuna dönüşmesini teşvik eder. Bu süreçte elektrokimyasal reaksiyonların hızını artıran bir elektrokatalizör görevi görür.

Doğada nadir bulunması, beyaz renkli parlak yüzeyi ve dayanıklılığı sayesinde mücevher tasarımlarından endüstriyel kullanıma kadar geniş bir yelpazede rol oynayan platin, bilim, sanat ve endüstri dünyasında kendine özel bir yer edinmiştir.